Rita Vansteenlandt: een passie voor schilderkunst

Eerst en vooral, hoe komt het dat je kunstschilder bent geworden?

Toen ik een kind was, woonden wij naast de Meli. Ik heb daar veel uren gespendeerd en leerde daarbij een Nederlandse man kennen die bij de attracties de decoraties schilderde. Ik denk dat zijn naam Peter was. Hij vond het niet erg dat ik veel in zijn buurt was en leerde mij van alles. Zo kreeg ik de microbe te pakken.

Ik heb die man ook gekend toen ik als hulpkelner werkte in de Meli. Volgens mij verbleef hij in ‘Den Hert’, het café/logement van de broer van mijn vader. Het is toch wel speciaal dat sommige ontmoetingen heel bepalend kunnen zijn voor de richting die je leven uitgaat.

Ja, eigenlijk wel. Ik heb dan gekozen voor het Kunst Secundair Onderwijs plastische kunsten in het Atheneum van Veurne, toen een hele nieuwe richting. Alle mogelijke technieken van de plastische kunsten werden ons bijgebracht door onder meer Hilaire Arschoot, die naast leraar ook kunstenaar was. Ik heb er heel veel geleerd.

Ik volgde toen ook al les in de Westhoek Academie, onder meer schilderen naar modellen. Hiervoor moesten mijn ouders toelating geven, aangezien ik nog niet meerderjarig was.

En na je middelbare studies?

Dan volgde ik 1 jaar regentaat in Gent, waarbij ik les kreeg van Octave Landuyt. Hij zei me dat ik er niet op mijn plaats zat en raadde me aan om naar de academie te gaan. Ik heb zijn raad opgevolgd en gekozen voor het Hoger Kunstonderwijs Beeldende Kunsten Optie Schilderkunst aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. 

Daar kreeg ik onder meer les van Karel Dierickx die me de raad gaf om er vooral van te genieten dat ‘alle paden nog open lagen’. Toch was de opleiding niet te onderschatten, vooral de combinatie van praktijk en theorie was zwaar. We kregen er onder meer filosofie. In 1988 studeerde ik af en in 1997 behaalde ik mijn masterdiploma.

Hoe ben je dan toch beginnen lesgeven?

Aan het Museum voor Schone Kunsten in Gent volgde ik Restauratie van Schilderijen en Oudheden. Na een tijdje kreeg ik een allergie aan mijn handen, waardoor ik een hele periode niet meer kon schilderen. In die periode hoorde ik dat ze een leerkracht zochten in de Westhoek Academie in Koksijde. Ik solliciteerde bij directeur Walter Vilain en mocht er meteen beginnen, op voorwaarde dat ik mijn D-attest haalde. Ook in de Academie van Oostende heb ik gewerkt. Aan de WAK doceer ik nog steeds Schilderkunst.

Al mijn materiaal meenemen op de fiets en dan ook terugrijden met een nog nat schilderij vastgemaakt in een speciaal kader op mijn rug: wat een uitdaging! Ik belandde zo ook eens op een naaktstrand. Dat waren nog eens tijden …

Iets wat ik me al dikwijls heb afgevraagd: kun je dat eigenlijk aanleren, tekenen en schilderen?

Zeker. Je kunt alle technieken aanleren en de leerlingen inwijden in de verschillende kunstdisciplines en materies. Je kunt hen ook heel veel ‘tips & tricks’ bijbrengen. Maar dat gaat niet over één nacht ijs. Dat neemt wel wat tijd in beslag. Eens de technieken onder de knie, moeten de leerlingen wel hun eigen visie en keuzes ontwikkelen vooraleer ze als artiest aan de slag kunnen. Alles hangt ook af van het gevoel dat je in je werk kunt steken. 

Ik vind het vooral belangrijk om de leerlingen anders te laten kijken naar hun omgeving, hen te leren observeren als een kunstenaar. Als ik zelf ga wandelen, dan zie ik overal schilderijen voor mij. De leerlingen zijn me dankbaar als ik hen dat ook leer.

Wie beschouw je in de geschiedenis van de kunst als belangrijke voorbeelden voor jou? Zijn dat vooral klassieke schilders?

Ik schilder overwegend landschappen in olieverf op linnen, liefst en plein-air. Schilders als Sir William Turner, John Constable en Caspar David Friedrich hebben mij al vroeg geïnspireerd. Maar evenzeer heb ik veel bewondering voor hedendaagse schilders: Gerhard Richter, David Hockney ...

Vanwaar komt je liefde voor het schilderen van marines?

Dat ligt ergens wel voor de hand, gezien de nabijheid van de zee ... In de jaren 1990, toen ik nog niet zo veel les gaf, ben ik begonnen met marines te schilderen. Ik zocht een locatie waar ik goed de zee kon zien en vond een atelier in het gebouw van het restaurant Père Noël, voor het afgebroken zou worden. Daarna vond ik, dankzij goede contacten met de immobiliënkantoren in De Panne, telkens een nieuwe geschikte hoge locatie. Achtereenvolgens waren dat een pand naast Schoenen Devos, in de Albert I, de Casino Beach en de Vox Maris. Op deze laatste locatie kon ik zelfs 13 jaar schilderen. Uiteindelijk heb ik zelfs een studio gekocht op een 7de verdieping, maar nu is die weer verkocht. Nu werk ik in een atelier in Koksijde.

Urheberrecht © Angel Maginet

Kun je voor ons een tipje van de sluier oplichten over welke werken er op de expo te zien zullen zijn en waar je momenteel mee bezig bent?

Op de expo toon ik schilderijen van bijzondere plaatsen in De Panne, waaraan ik mooie herinneringen heb. De meeste werken kwamen tot stand in de atelierwoning Villa Le Chalutier waar de lichtinval ideaal is. Momenteel werk ik nog een aantal werken af voor deze tentoonstelling, maar ik ben ook al bezig met de voorbereiding voor mijn volgende expo in juli in Brunnen in Zwitserland.

Je stelt dus niet alleen tentoon in eigen land?

Neen hoor. In al die jaren heb ik al in heel Europa tentoongesteld, onder meer in Frankrijk, Nederland en Duitsland en dus ook al een paar keer in Zwitserland, in het prachtige Brunnen en in de hoofdzetel van de Kantonalbank te Schwyz.

Aan welke expo’s in het buitenland heb je de mooiste herinneringen?

Dat zijn er te veel om op te noemen. Maar als ik toch een keuze moet maken zou ik kiezen voor de expo’s in Zwitserland, het project ‘7 Malen am Meer’ in Duitsland en de expo in Thorn in Nederland.

Het project ‘7 Malen am Meer’ in Usedom vond plaats in het noorden van Duitsland (in de voormalige DDR). We verbleven daar met 7 kunstenaars en konden er enkele weken schilderen ‘en plein-air’. Dat was een heel leuke ervaring. Niet alleen omwille van de mooie regio met prachtige architectuur en imposante grote gebouwen (sommige ooit buitenverblijven van voormalige SS’ers). Nadat alle schilderijen klaar waren, was er een expo die startte in Berlijn en vervolgens heel Duitsland rondreisde. 

Ik schilderde er een tijdje in de tuin van een privékliniek hoog op een klif en ook op het strand. Al mijn materiaal meenemen op de fiets en dan ook terugrijden met een nog nat schilderij vastgemaakt in een speciaal kader op mijn rug: wat een uitdaging! Ik belandde zo ook eens op een naaktstrand. Dat waren nog eens tijden …

Voor een expo in Thorn, een mooi klein stadje nabij Maaseik, vroeg de conservator een reeks van 10 schilderijen voor de heropening van een museum. We hebben dan locaties gezocht en foto’s per helikopter gemaakt. Ook de vernissage was leuk en origineel. Het officieel gedeelte ging door in een kerk en de receptie in een authentieke spiegeltent. De minister van Cultuur van Nederland was toen zelfs aanwezig. 

Heb je nog een bijzondere anekdote die je aan ons kwijt wil?

Ooit kreeg ik door de CEO een rondleiding in de I.N.G. collectie Amsterdam, Hij toonde mij een werk van Gainsborough en vroeg of er mij iets opviel. Aangezien het een vierkant formaat was en ik wist dat die schilder altijd rechthoekige werken maakte, had ik al vlug door dat het een stuk was van een schilderij. Dat klopte. Door een scheiding had de schilder een figuur van het schilderij afgesneden. De CEO vertelde mij dat hij altijd deze vraag stelde en dat ik de enige was die het antwoord wist. Nog maar eens een bewijs dat schilderen vooral leren kijken is!

Rita, het was voor mij een echte eer en heel aangenaam om dit boeiende gesprek met jou te kunnen hebben. Het spreekt vanzelf dat ik ook bijzonder fier ben om zo'n talentvolle artieste onder mijn oud-leerlingen te kunnen rekenen. Ik wens je nog veel succes en uiteraard kom ik naar de vernissage op 5 april.